De mystiek van de Stille Kracht - Louis Couperus

De mystiek van de Stille kracht

"De volle maan, tragisch die avond, was reeds vroeg, nog in de laatste dagschemer opgerezen als een immense, bloedroze bol, vlamde als een zonsondergang laag achter de tamarindebomen der Lange Laan en steeg, langzaam zich louterende van haar tragische tint, in een vage hemel op."

Hiermee begint het boek de Stille Kracht van Louis Couperus. Het wekt gelijk al veel verwachtingen op. Lange zinnen met veel beeldspraak volgen elkaar op. Aan het einde van de zin ben je alweer vergeten wat er in het begin stond. Mede door het ouderwetse taalgebruik en de Indische woorden, wat voor de jonge lezers soms lastig te begrijpen is, is het soms erg vaag wat er verteld wordt. Waardoor je de zinnen vaak twee keer moet lezen voordat je echt begrijpt wat er staat. Maar door de vele beeldspraak krijg je wel een goed beeld van de tijd waarin het verhaal zich afspeelt. De titel wekt meteen al spanning bij ons op, wat is de stille kracht en wat doet het met de personages in het boek? “Het boek geeft ons een perfecte schets van Nederlands-Indië in het begin van deze eeuw.” Het verhaal staat vol ontrouw en overspel.

Het verhaal gaat over de resident van Laboewangi. De hoofdpersonages uit het boek zijn Van Ouduijk (de resident), zijn vrouw Leonie van Ouduijk en Eva Eldermans (de secretaresse van Van Ouduijk). Resident van Ouduijk is getrouwd met Leonie. Uit een eerder huwelijk had hij vier kinderen overgehouden, waaronder Theo. Theo is één van de jongens met wie Leonie een seksuele verhouding krijgt. Leonie is zelf geboren in Indië. Ze is een er losbandige, onverschillige en onkwetsbare vrouw. Zij denkt dat ze niet door het noodlot getroffen kan worden. “Noch dat mannelijke eenvoudige plichtsbesef noch het glanzende egoïsme blijken opgewassen tegen de “stille kracht.” Maar hier komt ze uiteindelijk zelf achter. Het noodlot is typerend voor Couperus, het komt in meerdere van zijn boeken terug.

Door middel van dit boek geeft Couperus commentaar op de Nederlanders in Nederlands-Indië. Hij vindt dat zij hier niets te zoeken hebben. “Het land kon toch niet helpen, dat kaninefaten op zijn grond, barbaarse veroveraars, die maar rijk worden.. Als ze niet rijk worden schelden ze… Het arme land waarop zoo gescholden is zal wel denken: Was weggebleven!” De daden van de personages worden afgestraft door de stille kracht. De ondergang van Nederlands-Indië staat in verband met de verrotting van Van Ouduijk. De personages zijn gebroken mensen geworden en verloren aan de Stille Kracht. Het boek schetst realistische weergave van de verhoudingen met de inlanders. Door middel van verwijzingen worden de daden belachelijk gemaakt. De maandelijkse vergadering heet dan ook: “komedie-Stamboul.” Hij verwoordt het alsof het een grap is.

De onuitgesproken gedachtes en gevoelens zijn belangrijker dat de gebeurtenissen in het verhaal. De hoofdpersonages zijn het belangrijkste, de rest van de personages dienen ter ondersteuning. De lange zinnen met veel beeldspraak zijn vermoeiend maar zijn echter wel functioneel. Je kunt je goed inleven in de personages en krijgt sympathie voor hen. Elk deel van het boek verteld het verhaal vanuit zijn gedachte. Zo is één deel vanuit de gedachte van Van Ouduijk en Eva Eldermans. De belangrijkste gebeurtenis uit het boek is de ‘badkamerscene van Leonie.’ Zij wordt hier onder gespuugd door de Sirih.

De residenties gaan ten onder aan de stille kracht net als de personages. Van Ouduijk heeft zijn baan opgegeven als resident en zijn familie is uiteengevallen. Hij staat er helemaal alleen voor, als eenzame burger. Eva staat op het punt om naar Nederland te vertrekken, want haar man is daar. Ze vertrek naar Batavia om vanuit daar verder te reizen. Daar aankomen komt ze aan in een verlaten stad.

Couperus heeft de verwachtingen waargemaakt. Hij is er zeer goed in geslaagd om een goed beeld te weergeven over Nederlands-Indië. Louis Couperus is misschien wel één van de beste schrijvers die erin is geslaagd de authentieke sfeer van Nederlands-Indië over te dragen aan de lezer. Ondanks de lange zinnen, vele beeldspraak en moeilijke woorden. Is het boek een zekere aanrader om te lezen.

Het boek is een hele opgaven op zich, om te lezen en zeker niet makkelijk te begrijpen, maar het is het allemaal waard!